Vibrasyon analizi üretimde görevli makinelerin sağlığı ve performansının değerlendirilmesi için kestirimci bakımda kullanılan önemli bir tekniktir. Vibrasyon analizinde trend takibi önemli bir yer tutar. Trend takibinde öncelikle makinenin normal çalışma koşulları altındaki vibrasyon seviyelerini belirleyebilmek için referans ölçümler alınır. Referans ölçümler elde edildikten sonra bu seviyelerin üzerine çıkan vibrasyonlar tespit edilerek arıza olasılığına işaret edilir. Vibrasyon analizi uygulamasının da içinde yer aldığı kestirimci bakıma yönelik daha detaylı bilgiyi buradan alabilirsiniz.
Vibrasyon Analizi ile Kök Neden Tespiti
Makine vibrasyonlarını ölçmek için farklı tip ve özellikte sensörler kullanmak mümkündür. İhtiyaç duyulan veri toplama sıklığı, takip edilecek makinenin çalışma frekans aralığı, titreşimin belirli bir eksende baskın olup olmadığı ve ortam koşulları gibi etkenler sensör seçimini belirler. Toplam vibrasyon ölçüm değerine ilaveten frekans spektrum ve zaman dalga formu ölçümleri ile makinenin durumu hakkında detaylı bilgi elde edilebilir ve analiz sonuçları ile aşınmış veya bozuk bileşenler (örneğin dişli aşınması, rulman yıpranması, yağlama ile ilgili sorunlar) tespit edilebilir. Böylece bakım ekipleri arızalar meydana gelmeden önce bakım planları oluşturarak makinelerin plansız duruş süreleri en aza indirip üretim verimliliğini artırılır.
Vibrasyon Analizi ile Tespit Edilen Arıza Tipleri
Vibrasyon analizinin kullanıldığı başlıca sektörlere kimya, otomotiv, metal, kağıt ve çimento sektörleri örnek verilebilir. Bu sektörlerde ortak olarak vibrasyon analizinin yoğun uygulandığı makineler ise elektrik motoru, pompa, fan, kompresör ve dişli kutusu gibi dönen ekipmanlardır. Bu ekipmanlarda vibrasyon analizi ile tespit edilebilen başlıca arıza tipleri aşağıda belirtilmiştir:
Rulman hasarı: Rulmanlarda aşınma ve hasar durumunu başlangıç aşamasında yüksek frekans zarf analizleri ile belirlemek mümkündür. Elektrik motoru, kompresör ve dişli kutusu gibi ağır yük altında çalışan ekipmanlardaki rulman arızaları mil gibi makine içindeki diğer dönen parçalarda da hasar oluşturabilir.
Çark hasarı: Pompa çarkı pompanın sıvıyı itmesini sağlayan bileşendir. Çark hasarı durumunda çark kanat geçiş frekansındaki titreşimde artış görülür. Çark hasarını frekans spektrum analizleri ile tespit etmek mümkündür.
Montaj hatası: Dönen ekipmanların bakım sonrası yanlış montajı neticesinde rotor sürtünmesi kaynaklı titreşimler meydana gelebilir. İleri aşamalarda rotor sürtünmesi dolayısıyla ekipmanda çatlama ve aşınma meydana gelebilir.
Elektriksel arızalar: Elektrik motorlarında elektriksel arızalar da titreşimlere neden olabilir. Hasarlı stator sargıları gibi sorunlar motorun vibrasyon seviyelerini artırabilir. Bu tarz arızalar frekans spektrumu ile motor çalışma frekansı ve kutup sayısı gibi bilgiler kullanılarak tespit edilebilir.
Balanssızlık: Hava fanlarında balanssızlık yaygın görülen bir sorundur. Fan üzerinde kir birikmesi, kanatlarda aşınma ya da sıcaklık değişimi dolayısıyla milde eğilme gibi sebeplerden ötürü balanssızlık görülebilir.
Hizasızlık: Pompa, fan ve dişli kutusu gibi dönen ekipmanlar ile tahrik ünitesi arasındaki hizasızlık operasyon esnasında zaman içinde belirlenen limitlerin üzerine çıkabilir. Bu durumu vibrasyon analizi ile tespit etmek mümkündür.
Dişli Hasarı: Dişli kutusundaki hasarlı dişliler yüksek titreşim seviyelerine neden olabilir. Vibrasyon analizi ile özellikle zaman dalga formu analizlerindeki darbe sinyallerinin tespiti ile dişli hasarlarını tespit etmek mümkündür.
Yağlama Sorunları: Yağlama problemleri endüstride en sık karşılaşılan sorunlardan biridir. Az yağlama kadar aşırı yağlama da arızalara sebebiyet verebilir. Rulman yataklarındaki ya da dişli kutusunun içindeki yağlama sistemi ekipmanın sağlıklı çalışmasını sağlar, aşırı ısınmayı ve darbe kuvvetlerini engeller. Yağlama problemlerini de frekans spektrumu analizleri ile tespit etmek mümkündür.
